अरल सागर
टेम्पलेट:Infobox lake अरल सागर (टेम्पलेट:Lang-en, टेम्पलेट:Lang-kz Aral Teñizi; टेम्पलेट:Lang-mn; टेम्पलेट:Lang-rus; टेम्पलेट:Lang-tg, टेम्पलेट:Lang-fa) मध्यएशिया में कजाकिस्तान आ उज्बेकिस्तान देसवन में बिस्तार वाला एगो एंडोरेइक बेसिन आ सूखत जा रहल झील बाटे। अरल सागर के नाँव के अर्थ होला "टापू वाला समुंद्र" जवन एह झील में देखाई पड़े वाला ढेर सारा टापू सभ के कारण रखाइल रहे। अरल सागर के थाला उज्बेजिस्तान , ताजिकिस्तान, तुर्कमेनिस्तान, किर्गीजिस्तान, कजाकिस्तान आ अफ़गानिस्तान के हिस्सा सभ में बिस्तार वाला बाटे।[१]
पुरान समय में दुनिया के चउथा सभसे बड़की झील रहि चुकल ई सागर के सतह के क्षेत्रफल 68,000 बर्ग किमी रहल बाकी ई 1960 के दशक से लगातार सिकुडत जात बाटे। ई सिकुड़ाव के कारण सोवियत रूस के सिंचाई परियोजना के कारण शुरू भइल जेवना में एह सागर में गिरे वाली नद्दी सब के पानी मोड़ दिहल गइल। साल 2007 ले आवत-आवत ई अपने पुरान क्षेत्रफल के 10%भर बचल आ चार हिस्सा में बँट गइल - उत्तर अरल सागर, दक्खिन अरल सागर के दू हिस्सा पच्छिमी आ पूरबी, आ बीच में एगो छोट झील के रूप में।[२] 2009 में पहुँच के दक्खिन अरल सागर के पूरबी हिस्सा सूख गइल आ पच्छिमी हिस्सा एगो पातर पट्टी के रूप में बचल।[३] नासा के 2014 में लिहल तस्वीर से ई पता चलल की नया समय के इतिहास में पहिली बेर ई सागर पूरा सूख गइल।[४] एकर पूरबी बेसिन के अब अरलकुम रेगिस्तान कहल जाला।
कजाकिस्तान सरकार 2005 में उत्तर अरल सागर के बचावे खातिर एगो डैम प्रोजेक्ट चलवलस जेकरा कारण 2003 की लेवल की तुलना में 2008 में 12 मीटर के बढ़ती नापल गइल[५], खारापन में कमी आइल आ मछरी फिर से पावल जाए लगली आ मछरी पकड़े के धंधा भी दुबारा शुरू भइल।[६] 2008 के आँकड़ा के अनुसार उत्तर अरल सागर में सभसे गहिरा जगह पर गहिराई 42 मीटर (138 फीट) रहल।[७]
अरल सागर के सिकुड़ाव के दुनिया के "सभसे खराब पर्यावरणीय संकट" के दर्जा दिहल गइल।[८][९] एह सागर में मछरी पकड़े के धंधा के लगभग बंद हो गइले के कारण ब्यापक बेरोजगारी फइलल। एकरे अलावा एह सागर के बचल हिस्सा में प्रदूषण के कारण भी कई तरह के समस्या पैदा भइल बाटे।